ต้นครอบฟันสี
ชื่อสมุนไพรไทยอื่นๆเช่น ครอบ,ครอบจักรวาล,ตอบแตบ,บอบแปบ,มะก่องเข้า(พายัพ),ก่องเข้า(เชียงใหม่),โผงผาง(โคราช),ครอบตลับ,หญ้าขัดหลวง,หญ้าขัดใบป้อม,ขัดมอนหลวง,ต้นก้นจ้ำ
ชื่อวิทยาศาสตร์ของสมุนไพรไทย Abutilon persicum(Burm.f.)Merr. วงศ์ MALVACEAE
เป็นสมุนไพรไทยไม้ล้มลุกสูง 1-2 เมตร ลำต้นตรงกลม มีขนสั้นรูปดาวปกคลุมหนาแน่น และมีขนธรรมดา ชี้ออก และขนต่อมปะปนเล็กน้อย
ดอกครอบฟันสี
ใบสมุนไพรไทยนี้ เป็นใบเดี่ยว เรียงเวียนห่างๆรูปไข่ค่อนข้างกลม กว้างและยาว 5-7 เซนติเมตร ปลายใบแหลม ถึงเรียวแหลม โคนใบเว้าเป็นรูปหัวใจ ขอบใบหยักเป็นซี่เลื่อยหยาบๆด้านบนมีขนกำมะหยี่ ด้านล่างมีขนนุ่ม เส็นโคนใบมี 5-7 เส้น ก้านใบยาว 2-8 เซนติเมตร มีขนรูปดาวและขนธรรมดา ที่ยาวและชี้ปะปนกัน
ดอกสมุนไพรไทยนี้ สีเหลืองอมส้ม ออกเดี่ยวตามง่ามใบ ก้านดอกยาว 2-3 เซนติเมตร มีข้อต่อห่างจากโคนดอกประมาณ 5 มิลลิเมตร มีขนรูปดาวหนาแน่น และมีขนธรรมดาคละกัน กลีบเลี้ยงสีเขียวอมเหลือง ติดกันเป็นรูประฆัง กว้างประมาณ 1.5 เซนติเมตร ยาวประมาณ 1 เซนติเมตร ปลายแยก เป็น 5 แฉก แฉกรูปไข่ กว้างประมาณ 5 มิลลิเมตร ยาวประมาณ 8 มิลลิเมตร มีเส้นพาดกลางตามยาว 1 เส้น ปลายเรียวแหลม ด้านนอกมีขนสั้นรูปดาว ด้านในมีขนเป็นมันคล้ายไหม กลีบดอกเมื่อบานกางออก กว้างประมาณ 3 เซนติเมตร มี 5 กลีบ รูปไข่กว้าง 7-15 มิลลิเมตร ยาว 8-16 มิลลิเมตร ปลายกลีบกลม หรือเว้าเล็กน้อยเกลี้ยง ยกเว้นที่บริเวณโคนมีขนหนึ่งกระจุก เกสรเพศผู้จำนวนมาก ติดกันเป็นหลอดยาวประมาณ 7 มิลลิเมตร อับเรณูสีเหลืองอ่อน ติดที่ปลาย ส่วนล่างรูปกรวย มีขนรูปดาว ส่วนปลายหลอดสั้น เกลี้ยง รังไข่รูปไข่ เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 4 มิลลิเมตร มีขนรูปดาว ก้านเกสรเพศเมีย มี 17-22 แขนง ยอดเกสรเพศเมียมี 17-22 แขนง ยอดเกสรกลม สีม่วง
ผลสมุนไพรไทยนี้ ผลแห้งแยกแล้วแตก รูปกลมแป้น กว้างประมาณ 15 มิลลิเมตร ยาวประมาณ 12 มิลลิเมตร ก้านผลยาวกว่าก้านใน ซีกผลมี 20-22 ซีก กว้างประมาณ 6 มิลลิเมตร ยาวประมาณ 12 มิลลิเมตร แบน รูปไต ปลายกลม มีติ่งหนาม ด้านหลังมีขนรูปดาวประปราย ด้านข้างค่อนข้างเกลี้ยง แก่สีน้ำตาลอ่อน แต่ละซีกผลมี 3 เมล็ด
เมล็ดสมุนไพรไทยนี้ รูปไต ยาวประมาณ 2.5 มิลลิเมตร สีดำ มีขนละเอียด
สรรพคุณสมุนไพรไทยนี้ต่อสุขภาพ
รากสมุนไพรไทยนี้ แก้ลมและดี แก้มุตกิด แก้ไอ แก้ไข้ บำรุงกำลัง บำรุงธาตุ เจริญสุคติธาตุ เจริญอายุ แก้ปวดฟัน เหงือกบวม แก้ดีเดือด แก้ไข้ แก้ริดสีดวงทวาร
ต้นสมุนไพรไทยนี้ บำรุงโลหิต และขับลม ตั้งไว้ซึ่งโลหิตและลม
ใบสมุนไพรไทยนี้ บ่มหนองฝีให้แตกเร็ว
ดอกสมุนไพรไทยนี้ ฟอกล้างลำไส้ บ่มหนองให้เกิดเร็ว
ทั้งห้าของสมุนไพรไทยนี้ ขับปัสสาวะ แก้ทางเดินปัสสาวะอักเสบ แก้ตะกอนไข่ขาว ในกระเพาะปัสสาวะ
ไม่ระบุส่วนที่ใช้ ขับปัสสาวะ บำรุงน้ำดี บำรุงเลือด แก้ผอมเหลือง แก้ฝี แก้กาฬ ดับพิษทั้งปวง แก้มุตกิด ล้างลำไส้ สมานเนื้อเยื่ออ่อนตามทางเดินปัสสาวะมิให้อักเสบ แก้โรคเบาหวาน น้ำปัสสาวะพิการ ขับตะกอนและไข่ขาวในกระเพาะปัสสาวะ
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
ไม่มีรายงานการวิจัย
